4.3. Koninklijke Academie voor Nederlands Taal- en letterkunde

Kantl

De Koninklijke Academie voor Nederlands Taal- en letterkunde (KANTL) werd in 1886 opgericht. De Academie was de eerste officiële instelling van het koninkrijk België waarin aan wetenschapsbeoefening in het Nederlands werd gedaan. Sinds 1938 is het werkingsgebied beperkt tot Nederlandse taal- en letterkunde. Voor die twee gebieden kreeg de KANTL ook een adviesfunctie voor de regering.

De huidige werking van de KANTL situeert zich op twee vlakken:

  • het bevorderen van de Vlaamse cultuur en literatuur,
  • het onderzoek naar de Nederlandse taal, cultuur en literatuur.

De uitvoering van eigen onderzoek wordt gecoördineerd in het Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie (CTB), het onderzoekscentrum van de KANTL. Het Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie werd in 2000 in de schoot van de KANTL opgericht als een project ter studie van het literair en muzikaal erfgoed, in samenwerking met andere instellingen. In 2003 liep het project af doordat het Archiefdecreet in voege trad. Sinds 2004 is het CTB structureel geïntegreerd in de kerntaken van de KANTL, en tegelijk werd de opdracht van het centrum uitgebreid tot de studie van het literair én talig erfgoed. Het CTB streeft er ook naar zich te ontwikkelen tot een expertisecentrum op het gebied van teksttechnologisch onderzoek.

De dotatie van de KANTL, inclusief CTB, bedroeg 368.000 euro in 2010.

Het beleid van de KANTL is gebaseerd op de decretale opdracht van de academie: de studie en de bevordering van de Nederlandse taal en de Nederlandse letterkunde. In haar geactualiseerde beleidsvisie wil de academie nog meer dan vroeger de nadruk leggen op haar functie als overlegforum voor het werkveld, en op haar opdracht om binnen haar werkgebied coördinerend op te treden en initiatieven te nemen die niet door een individuele speler of één organisatie binnen het werkveld kunnen worden genomen. Zij wil ook haar publieksgerichte werking en maatschappelijke participatie versterken.

In 2010 werkte de KANTL in nauw overleg met het agentschap Kunsten en Erfgoed en het departement CJSM aan een voorstel voor een verdere verzelfstandiging.

Publicaties. De KANTL verzorgt wetenschappelijke publicaties op het gebied van de Nederlandse Taal- en Letterkunde. Zij beschouwt het als haar taak om waardevol wetenschappelijk werk dat voor commerciële uitgeverijen niet rendabel is toch voor het publiek toegankelijk te maken. De KANTL publiceert het tijdschrift Verslagen en Mededelingen. In 2010 werd de overgang van Verslagen en Mededelingen naar een online open access tijdschrift, gecombineerd met de klassieke gedrukte publicatie, voorbereid.

De Academie publiceerde verder drie monografieën in 2010. Vooral de uitgave van het debuut van Anton van Wilderode, De moerbeitoppen ruischten, dat op 29 september werd voorgesteld door Europees president Herman van Rompuy en schrijver Tom Lanoye, kon op een ruime publieke aandacht rekenen.

Onderzoek. In 2010 werd in het CTB gewerkt aan vijf projecten op het gebied van literaire teksteditie, twee corpusverzamelingen op het gebied van de Nederlandse taal, en zeven projecten op het gebied van teksttechnologie. Als resultaat van CTB-onderzoek verschenen in 2010 één online lessenpakket, drie literaire tekstedities in druk, en één online dialectcorpus. Medewerkers publiceerden artikelen en recensies in tijdschriften en boeken en gaven lezingen en gastcolleges in binnen- en buitenland.

Overlegplatform. De KANTL fungeert als overlegplatform op het gebied van Nederlandse taal en literatuur. Via gemengde begeleidingscommissies wordt het werkveld betrokken bij de literaire en taalkundige onderzoeksprojecten. In 2011 werden ook samenwerkingsovereenkomsten gesloten met het Letterenhuis en met de Rijksarchieven.

Prijzen. In 2010 werden de volgende wetenschappelijke en literaire prijzen toegekend:

  • jaarlijkse nominaties voor de vijf vijfjaarlijkse prijzen (oudere taal, literatuur en cultuur in de Nederlanden, poëzie, proza, podiumteksten, essay);
  • de vijfjaarlijkse prijs voor poëzie van de KANTL (2010).

Bibliotheek. Om de collectie beter bekend te maken bij het publiek worden kleine thematische tentoonstellingen georganiseerd met boeken en documenten uit de KANTL-bibliotheek en archief. Hiervoor werd thematisch aangesloten bij publieksevenementen zoals lezingen en boekvoorstellingen.

Andere. In de voorjaarsreeks KANTL-conferenties, stelden opnieuw drie academieleden nieuw werk voor, en gingen hierover in debat met het publiek. In de najaars-lezingenreeks werd de rode draad van de confrontatie tussen literatuur en andere kunstvormen doorgetrokken, ditmaal onder de titel Het boek was beter? Vier literaire filmklassiekers. De jaarlijkse openbare vergadering op het domein Beauvoorde (Veurne) had als thema “De kunst van het verlies. Over poëzie en poëzievertaling”.

In 2010 organiseerde de KANTL colloquia over de recent overleden schrijfster Christine D’Haen en over Belgisch-Nederlands in het spanningsveld tussen Verkavelingsvlaams en standaardtaal. Het Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie van de KANTL organiseerde samen met zijn Nederlandse partner, het Huygens Instituut van de KNAW Antwerpen het Vlaams Nederlands Symposium Teksteditie.

Voorts werd een aantal studiedagen in samenwerking met derden georganiseerd, o.m. over het Gruuthuse handschrift, Ivo Michiels en de kunsten, en verleende de KANTL ondersteuning aan workshops en studiebijeenkomsten binnen haar werkgebied.